Hasan Yaşar Özfidan Yazıyor...  hasanozfidan1@hotmail.com
SOSYAL GÜVENLİK KURULUŞLARINDAKİ AÇIKLARIN NEDENLERİ.

22.09.2004, 10:10 Hepsinden önemlisi, sosyal güvenlik kuruluşlarının bir an önce tek bir çatı altında toplaması gerekmektedir.

        SOSYAL  GÜVENLİK  KURULUŞLARINDAKİ  AÇIKLARIN  NEDENLERİ.

       Ülkemizde  Sosyal  Güvenlik  Kurumları  neden  açık  veriyor?  Ülkemizde  sosyal  güvenlik  sisteminin  temel  problemi,  sosyal  güvenlik  kuruluşlarının  gelirlerinin,  bu  Kuruluşların  giderlerini karşılayamamasıdır.  Bu  kuruluşların  2003  Yılındaki  gelir  ve  gider  açığı  SSK  için  4.6  Katrilyon,  BAĞ  KUR  için  5  Katrilyon,  Emekli  Sandığı  için  3.6  Katrilyon  olmak  üzere  toplam  13.2  Katrilyon  olarak  gerçekleşmiştir.  Bu  rakamın  2004  Yılında  12.5  Katrilyon  civarında  gerçekleşmesi  hedeflenmiştir.

       Sosyal  Güvenlik  Kuruluşlarının  gelir  gider  açıklarının  başlıca  nedenleri  şunlardır;

       Sosyal  güvenlik  sisteminin  sağlam  bir  finansman  yapısına  sahip  olabilmesi  için,  sistemde  1  Pasif  sigortalıya  karşılık  4  Aktif  sigortalının  olması  öngörülmektedir.  Ancak,  ülkemizde  bu  oran  2002  Yılı  için  1.83  tür.   Yani  1  Aktif   sigortalıya  karşılık  4  Bağımlı  bulunmaktadır.  Yani,  tam  tersidir.  Ülkemizde  iş  gücüne  katılım  oranının  düşük  olması,  sistemdeki  sigortalıların  bağımlı  sayısının  yüksek  olmasına  sebep  olmaktadır.  Bağımlıların  sayısının  yüksek  olması  ise,  sistemde  bağımlılara  yapılan  harcamalarında  artmasına  yol  açmaktadır.

       Bunun  için  çalışan  nüfusun  çoğalması  için  gerekli  önlemler  alınmalı,  yeni  işe  alınacak  elamanlar  için  işyerlerine  kolaylıklar  sağlanmalıdır.  “Yeni  bir  işyeri  açmak  zor,  kapatmak  daha da  zor.”  Düşüncesi  değiştirilerek  yeni  işyeri  açılması  ve  kapatılması  kolaylaştırılmalı  ve  müteşebbis  insanlar  ürkütülmemelidir.  Keza,  günümüzde  işyerlerini  kapatan  ve  çeşitli  bürokratik  nedenlerden  dolayı  mahkemelik  olan  kişilerin  çokluğu,  yeni  iş  yeri  açacak  olan  kişilerin  motivasyonunu  olumsuz  yönde  etkilemektedir.

        Ayrıca,  sigorta  primleri  düşürülerek,  evkadınları  dahil  çalışan  ve  çalışmayan  ayrımı  yapılmaksızın  tüm  bireyler  enaz  bürokratik  işlemle  birşekilde  otomatik  olarak  sigorta  yapılmalı  ve  sosyal  güvenlik  şemsiyesi  daha da  genişletilmelidir.

        Yine,  DİE  Verilerine  göre  ülkemizde  kayıtdışı  istihdamın  toplam  istihdama  oranı  %51.4  tür.  Yaklaşık  10  Milyon  ücretlinin  3  Milyonu,  yani  her  3  İşçiden  1  ri  kayıtdışındadır.  Kayıtdışı  istihdamın  yüksek  olması,  sisteme  prim  ödeyecek  sigortalı  sayısının da  düşük  olmasına  neden  olmakta,  buda  sistemin  gelirlerinin  düşük  bir  seviyede  oluşmasına  yol  açmaktadır.

        Sosyal  güvenlik  bilgi  sisteminin  prim  tahsilatında  kontrolü  sağlayacak  yeterlilikte  olmaması,  primlerin  tahsil  edilmesini  güçleştirmektedir.  Geçen  2002  Yılı  rakamlarına  göre  SSK da  prim  tahsilat  oranı  %82,  BAĞ  KUR  da  ise  %50  dir.

        Borçlanma  kanunları  ile  geçmişe  dönük  hizmet  kazanılmasına  imkan  verilmesi,  prim  ödeme  ahlakını  olumsuz  etkilemekte,  sistemin  gelirleri  azalmaktadır.  Bunun  yanında,  prim  borcunu  ödemeyen  yükümlülere  zaman  zaman  getirilen  Prim  afları da  prim  ödeme  eğilimini  azaltmaktadır.

        Sosyal  güvenlik  kuruluşlarında  yeterli  teknolojik  altyapının  ve  bilgi  sistemlerinin  bulunmaması,  etkili  bir  kayıt  ve  takip  sisteminin,  hem de  sosyal  güvenlik  kurumları  arasında  koordinasyon  kurulamamasına  neden  olmaktadır.  Bu  ise,  kayıt  dışılığa  mükerrer  sosyal  sigorta  yardımları  yapılmasına  yol  açmaktadır.

          Ayrıca,  sosyal  güvenlik  kuruluşlarında  bürokrasinin  azaltılması  ve  sadeleştirilmesi,  sistemdeki  bilgi  ve  hizmet  akışını  hızlandıracak,  sosyal  güvenlik  kuruluşlarının  daha  verimli  hale  gelmesini  sağlayacaktır.

          Sosyal  güvenlik  kuruluşlarının  yönetimlerinin  gerçek  anlamda  özerk  olmaması,  siyasi  müdahalelere  açık  hale  getirmekte,  her  iktidar  değiştiğinde  bilimsel  dengelere  dayanmayan  popülist  kararların  alınmasına  yol  açabilmektedir.

          Hepsinden  önemlisi,  sosyal  güvenlik  kuruluşlarının  bir  an  önce  tek  bir  çatı  altında  toplaması  gerekmektedir.  Dünyada  az  örneği  kalan  bizdeki  uygulamanın  sonlandırılarak  tek  bir  Sosyal  güvenlik  ağının  kurulması  bir  çok  sorunları  kendiliğinden  ortadan  kaldıracaktır.