Hasan Yaşar Özfidan Yazıyor...  ozfidan@haberx.com
BÜTÇE GSMH NIN YARISI KADAR OL-MA-MA-LI...
03.03.2003, 20:05 Buraya kadar içinde bulunduğumuz durumu irdeledik. Şimdide bu durum karşısında yapılması gerekenlere değinmek istiyorum. Görüldüğü gibi, bütçenin GSMH içindeki payının mutlaka düşürülmesi gerekmektedir. Bunu da bütçeyi küçülterek yada GSMH yı büyüterek yapabiliriz. Bu şartlar altında GSMH yı büyütemeyeceğimize göre bütçeyi küçültmemizden başka çare kalmamaktadır. Bunun içinde alınan tasarruf önlemlerinin yanısıra bütçede büyük yer tutan ve her yıl borcu borçla ödeme politikası sonucu bir çığ gibi büyüyen iç ve dış borçlarımızın belirli bir süre için ertelenmesi yada dondurulmasından başka bir çare olmadığını belirtmek isterim.

                  BÜTÇE GSMH NIN YARISI KADAR OL-MA-MA-LI...

Bundan önce “Bütçe Küçültülmeli.” Başlıklı yazımı sizlerle paylaşmıştım. İçinde bulunduğumuz 2003 Yılı bütçesinin kesinleşmesi üzerine aynı yazıyı kesinleşen bazı rakamları dikkate alarak tekrar ele almakta yarar gördüm.

İçinde bulunduğumuz 2003 Yılı bütçesi kesinleşti. Ancak, bütçe rakamları durumun iyiye gitmediğini ve böyle devam edemeyeceğini gösteriyor. Bütçe giderlerinin 146.9 Katrilyon Lira, gelirlerinin ise 100.8 Katrilyon Lira olduğu bütçede açık 46.1 Katrilyon Lira olarak tespit edilmiş durumda. Son yıllara ait konsolide bütçe ödenekleri ve GSMH rakamları incelenecek olursa durumun ciddiyeti ortaya çıkacaktır. Fazla detaya girmeden genel anlamda sizlere bu rakamları aktarmak istiyorum.

Kaynak: Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü.

GSMH: Bir ulusal ekonomide belirli bir dönem içinde, genellikle bir takvim yılı içinde üretilen mal ve hizmet değerlerinin toplamıdır.

Konsolide Bütçe: Toparlanmış, bütün kalemleri biraraya getirilmiş bütçe.

Tablodanda görüldüğü üzere bütçenin GSMH içindeki payı son yıllarda giderek artarak %41.4 gibi tehlikeli boyutlara ulaşmış gözükmektedir.

Görünen durum aynen şöyledir. Ticaretle uğraşan bir esnaf düşünün. Esnafın gün sonu kasasında biriken para bu iş yerinin 1 günlük hasılatı olmaktadır. Şayet esnaf bu paranın büyük bir kısmını yada tamamını alarak işinin dışında harcarsa, bu işletme çok kısa zamanda ticaretini yapacak para bulamayacak ve batacak demektir. Bir ülke içinde aynı şey geçerlidir. Ülkenin 1 Yıl içinde ürettiği mal ve hizmet değerlerin toplamı Gayri Safi Milli Hasılası olmaktadır. Aynı esnaf örneğinde olduğu gibi, ülke bütçesinin GSMH daki payı büyüdükçe ülke ekonomisi bu bütçeyi kaldıramayacak duruma düşecek ve ekonomisini olumsuz etkileyecektir. Sorarım size, bir ülkenin bütçesi GSMH nın yarısı kadar olursa ne olur? Ülke ekonomisinin ayakta kalabilmesi ve döndürülebilmesi için bütçenin GSMH daki payı %41.4 olmamalıdır.

Bunların dışında sizlere bazı kıyaslamalarda bulunmak istiyorum.

Kaynak: Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı.

Görüldüğü gibi rakamlar her geçen gün kötüye gitmektedir. Özellikle bütçede iç ve dış borçlara ait ödemelerin belirgin bir şekilde artması ve yatırımlara ayrılan payın düşmesi, ekonominin canlanması yönünde durumun hiçte iyiye gitmediğini ortaya koymaktadır. Bu arada toplam dış borç stoğumuzun 115 Milyar Dolara ulaştığı, toplam iç borç stoğumuzun ise 122 Katrilyon Liraya ulaştığı, bunların toplamınında GSMH tutarına denk geldiği gözden kaçırılmamalıdır.

Buraya kadar içinde bulunduğumuz durumu irdeledik. Şimdide bu durum karşısında yapılması gerekenlere değinmek istiyorum. Görüldüğü gibi, bütçenin GSMH içindeki payının mutlaka düşürülmesi gerekmektedir. Bunu da bütçeyi küçülterek yada GSMH yı büyüterek yapabiliriz. Bu şartlar altında GSMH yı büyütemeyeceğimize göre bütçeyi küçültmemizden başka çare kalmamaktadır. Bunun içinde alınan tasarruf önlemlerinin yanısıra bütçede büyük yer tutan ve her yıl borcu borçla ödeme politikası sonucu bir çığ gibi büyüyen iç ve dış borçlarımızın belirli bir süre için ertelenmesi yada dondurulmasından başka bir çare olmadığını belirtmek isterim.